Choć nie jest największym miastem Kociewia, to tu ulokowana jest stolica regionu. Położony malowniczo nad Wierzycą Starogard Gdański jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu. Niedaleko, jak na miasto stołeczne przystało, oddychają jego „zielone płuca” – wspaniały ogród dendrologiczny w Wirtach.
Do Starogardu od zawsze żywiłem ambiwalentne uczucia. Nie przez zawiść ani zazdrość, nie odczuwam rywalizacji pomiędzy miastami. Najprawdopodobniej wrażenia te są wypadkową filisterstwa i dążeń do nowoczesności, które to sprzeczności nadają rytm temu miastu. Wiele cennych zabytków ginie w miejskiej strukturze, część jest zapomniana zupełnie, jak choćby stara synagoga. Neogotycki budynek z XIX wieku przetrwał drugą wojnę światową, co jest ewenementem absolutnym, lecz dziś mało kto pamięta o jego pierwotnym przeznaczeniu i historii – usytuowano tam centrum handlowe. Dziewiętnastowieczna pruska zabudowa ginie pomiędzy szyldami, billboardami i plakatami, a Baszta Tczewska (zwana też Młyńską) znajduje się w rękach prywatnych (co prawda bez tych środków finansowych nie zostałaby zrekonstruowana, jest jednak niedostępna dla zwiedzających). Miasto pędzi żywot podwójny i ma także tę jasną stronę: przepiękny gotycki, czternastowieczny kościół farny św. Mateusza, bogaty w ornamenty, obrazy i fresk „Sąd Ostateczny”, przypisywany słynnemu Memlingowi, ratusz staromiejski usytuowany w centrum rynku, Pałac Wiechertów oraz najbardziej charakterystyczną budowlę, której wieża jest najwyższym obiektem starogardzkiej starówki – poluterański kościół św. Katarzyny z 1802 roku. Warto też zwiedzić Muzeum Ziemi Kociewskiej, w którym można nabyć unikatowe pamiątki z Kociewia.
Arboretum w Wirtach
Na prawdziwy odpoczynek warto jednak udać się do pobliskich Wirt. Niezwykłej urody arboretum zgromadziło na prawie 34 hektarach ponad 450 gatunków drzew i krzewów. Ogród powstał u schyłku XIX wieku, dzięki czemu może się szczycić tytułem najstarszego w Polsce leśnego ogrodu dendrologicznego – po dziś dzień rosną tam dęby posadzone przez założycieli.
Przez ponad sto lat swego istnienia arboretum modernizowano, powiększano, sadzono nowe rośliny, które w tym klimacie świetnie zapuszczały swe korzenie, efektem czego jest niegasnąca popularność botaniku, zarówno wśród badaczy, jak i turystów. Także entuzjaści ogrodnictwa odnajdą się tu doskonale – w Wirtach można kupić sadzonki wielu roślin. Ogród ten jednak to przede wszystkim feeria barw kwitnących roślin, czyste powietrze i niekończące się zachwyty nad pięknem Natury.
Autor: Maciej Olszewski
